Nowe zasady poboru podatku u źródła w Polsce - ponownie częściowo odroczone

Nowelizacja przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i prawnych nałożyła na podmioty dokonujące płatności szereg obowiązków, takich jak m.in. dywidenda, odsetki, tantiemy i opłaty za niektóre usługi niematerialne. Obowiązki te obejmują weryfikację, czy dana płatność kwalifikuje się do zwolnienia lub zastosowania preferencyjnych stawek podatku u źródła. W przypadku płatników podatku, których dotyczą przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, wejście w życie niektórych przepisów zostało ponownie odroczone - tym razem do 1 stycznia 2020 roku.

Jak to było do tej pory?

Dotychczas podmioty dokonujące płatności na rzecz zagranicznych odbiorców, w tym dywidend, odsetek, należności licencyjnych oraz wynagrodzeń za niektóre usługi niematerialne, działając w charakterze płatników podatku, nie mogły pobierać podatku u źródła w związku ze zwolnieniem na podstawie prawa krajowego lub umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, ani też pobierać podatku według preferencyjnych stawek z nich wynikających dopiero po uzyskaniu od odbiorców ważnych certyfikatów rezydencji podatkowej. Są to zaświadczenia o miejscu zamieszkania lub siedziby podatnika dla celów podatkowych, wydane przez właściwy organ administracji podatkowej.

Nowe zasady - płatności do 2 mln zł w danym roku

Nowe zasady zmieniają zasady gry. Jeżeli należności kwalifikujące się do kategorii powodujących powstanie obowiązku podatkowego u źródła, płacone temu samemu odbiorcy, nie przekroczą w danym roku kwoty 2 mln zł, płatnik będzie zobowiązany do pobrania podatku u źródła według stawki przewidzianej w polskich przepisach (obecnie 20 lub 19 procent w przypadku dywidend), z pominięciem np. obowiązujących umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, nawet jeśli umowy te przewidują korzystniejsze stawki podatkowe lub wskazują, że należności nie podlegają opodatkowaniu w Polsce. Płatnik nie może jednak pobierać podatku lub stosować korzystniejszej stawki, jeżeli otrzyma od odbiorcy certyfikat rezydencji podatkowej oraz przynajmniej oświadczenie o statusie właściciela odsetek, ergo otrzymując wypłatę na swoją rzecz i decydując o jej przeznaczeniu, nie funkcjonując np. jako pośrednik lub powiernik i prowadząc rzeczywistą działalność gospodarczą.

Z drugiej strony, jeśli należności wypłacone temu samemu podmiotowi przekroczą w danym roku kwotę 2 mln zł, płatnik podatku będzie miał dwie możliwości. Zgodnie z pierwszym z nich, będzie musiał pobrać (i wpłacić na rachunek urzędu skarbowego) podatek u źródła od nadwyżki powyżej 2 mln zł na zasadach przewidzianych w polskim prawie. Drugi wariant pozwala płatnikowi podatku działać tak jak w przypadku płatności nie przekraczających 2 mln zł w danym roku, pod warunkiem złożenia dodatkowego oświadczenia. Oświadczenie to powinno zawierać oświadczenie, że płatnik podatkowy posiada dokumenty wymagane przez prawo do niepobierania podatku (w szczególności certyfikat rezydencji podatkowej) i po weryfikacji z należytą starannością nie posiada wiedzy uzasadniającej przypuszczenie, że zachodzą okoliczności wykluczające możliwość niepobierania podatku lub zastosowania korzystniejszej stawki wynikającej z umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Takie oświadczenie płatnika podatku jest opcjonalne. W przypadku jego braku będą oni zobowiązani do pobrania podatku u źródła od kwoty przekraczającej 2 mln zł, z pominięciem przepisów prawa krajowego lub umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Nie wyklucza to jednak możliwości uzyskania w terminie późniejszym zwrotu podatku na wniosek odbiorcy (podatnika) lub płatnika, jeżeli ten ostatni zapłacił podatek ze środków własnych i poniósł jego ciężar ekonomiczny. Zwrot podatku będzie poprzedzony weryfikacją przez organ podatkowy zasadności zastosowania zwolnienia lub korzystniejszej stawki podatkowej.

W przypadku nieprawidłowego pobrania lub braku zapłaty podatku u źródła na rachunek urzędu skarbowego, płatnik jest odpowiedzialny za ten podatek całym swoim majątkiem, a w przypadku nieprawidłowości jest zobowiązany do zapłaty prawidłowej kwoty podatku wraz z odsetkami za zwłokę. Ponadto, jeżeli oświadczenie złożone przez płatnika podatku okaże się nieprawdziwe, może na niego zostać nałożone dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 10 lub 20 procent od kwoty należnej, za którą płatnik podatku nie pobrał podatku lub zastosował korzystniejszą stawkę. Złożenie nieprawdziwego oświadczenia może również skutkować nałożeniem kary pieniężnej w wysokości do 720 stawek dziennych, kary pozbawienia wolności lub obu tych kar łącznie, a w przypadkach mniejszej wagi - samej kary za przestępstwo podatkowe.

Ponadto, w przypadku przekroczenia w danym roku kwoty 2 mln zł, płatnik podatku może zastosować zwolnienia z podatku u źródła wynikające z przepisów krajowych implementujących tzw. Dyrektywę o spółkach dominujących i zależnych oraz Dyrektywę o odsetkach i należnościach licencyjnych (wypłaty m.in. dywidend, odsetek i należności licencyjnych pomiędzy podmiotami spełniającymi dodatkowe wymogi uczestnictwa) dopiero po uzyskaniu prawomocnej opinii organu podatkowego o zastosowaniu zwolnienia.

Odroczenie niektórych przepisów

W przypadku płatników podatku będących osobami fizycznymi prowadzącymi działalność gospodarczą nowe zasady obowiązują w pełni od 1 lipca 2019 roku. Jednak w odniesieniu do płatników podatku objętych przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, stosowanie niektórych przepisów - w zakresie obowiązku pobierania podatku z pominięciem przepisów umów o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych przepisów szczególnych - zostało ponownie odroczone. Pierwotnie odroczone rezerwy miały obowiązywać od 1 lipca 2019 roku. Tym razem zasady te mają wejść w życie z dniem 1 stycznia 2020 r.

Niezależnie od powyższego, od 1 stycznia 2019 r. wszyscy płatnicy podatku zobowiązani są do przeprowadzenia weryfikacji z należytą starannością przy ustalaniu, czy dana płatność kwalifikuje się do nie pobrania podatku u źródła, zgodnie z przepisami prawa krajowego lub umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, lub do pobrania podatku według korzystniejszej stawki. Procedury due diligence wymagają weryfikacji statusu odbiorcy pod kątem spełnienia warunków pozwalających na uznanie go za właściciela odsetek.